Trong từ điển tiếng Việt, cố chấp được hiểu là cứ một mực giữ nguyên suy nghĩ, ý kiến của mình theo những quan niệm cứng nhắc sẵn có, hoặc là ghim giữ mãi những sai sót của người khác đến mức có định kiến.
Do vậy, cố chấp mặc nhiên bao hàm nghĩa thiếu tích cực, dễ ảnh hưởng xấu đến những mối quan hệ xung quanh. Biết là thế, nhưng không phải ai cũng dễ tránh được tính xấu đó.
[external_link_head]Kiên trì lập trường
Từ 2 năm nay, chiến tranh lạnh đã thường xuyên xảy ra trong gia đình chị Hoàng Thu, tiểu thương chợ Nguyễn Tri Phương, quận 10, khi đứa con trai duy nhất của vợ chồng chị lên lớp 6. Vợ chồng họ dồn hết tình cảm của mình cho đứa con duy nhất này, vì thằng bé còn là cháu đích tôn của nhà anh Đức. Thế nhưng cách biểu hiện tình thương con của hai vợ chồng thì hoàn toàn khác nhau. Chị Thu muốn cho con phát triển một cách toàn diện, nên thấy con có năng khiếu gì, chị đều khuyến khích cho con theo học.
Trái lại, anh Đức chỉ muốn con tập trung vào mỗi một việc học để cuối năm đạt học sinh giỏi, những chuyện học “linh tinh” tính sau. Vì thế, mới đây chị Thu đã phải nhờ cả những người thân để vận động chồng chị chấp nhận cho con học môn võ cổ truyền mà thằng bé rất thích. Không phải chị muốn con mình trở thành võ sư hay huấn luyện viên, mà chỉ muốn thằng bé bớt thụ động và giảm nguy cơ béo phì.
Tuy nhiên, mọi người giải thích, thuyết phục mãi mà anh Đức vẫn kiên trì lập trường: "Con nít chỉ có mỗi việc học văn hóa mà thôi. Bày đặt học võ có ngày gãy tay, gãy chân,... ai chịu?".
[external_link offset=1]Gần một tuần lễ trôi qua nhưng không khí trong gia đình vợ chồng chị Phương Nghi, chủ cơ sở làm móng tay trên đường Trần Hưng Đạo, quận 1, cứ nặng nề như có tang. Đầu tuần trước, anh Quang Dụng, chồng chị, trong một lần quá chén với bạn bè, đã bị vợ cằn nhằn. Biết mình sai nhưng thay vì yên ổn đi ngủ như những lần trước, anh lại nổi hứng lè nhè nhắc lại một số “công lao” của mình với gia đình bên vợ.
Mục đích của anh là "kể công chuộc tội". Tuy nhiên, do ảnh hưởng của "thần men" nên cách nói năng của anh có phần thiếu tế nhị, khiến chị Nghi cảm thấy tổn thương lòng tự trọng, dù những điều anh nói hoàn toàn là sự thật. Khi anh tỉnh rượu, biết mình lỡ lời, anh cố tìm cách thanh minh.
Nhưng mỗi lần anh mở lời là chị "nhảy" ngay vào miệng chồng chỉ với đúng một câu mát mẻ: "Phải, dòng họ nhà tôi chịu ơn anh. Không có anh, chắc nhà tôi cạp đất mà ăn chứ không được như bây giờ". Không có cơ hội chuộc lỗi, anh Dụng rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan”.
Không nói... mìn vẫn nổ
Nhiều chuyên gia tâm lý cho rằng, việc “kiên trì lập trường” trong những tình huống trên chỉ thể hiện tính cố chấp của con người. Dưới góc độ tâm lý, cố chấp là một trong nhiều biểu hiện cụ thể ra ngoài của sự ích kỷ, cá nhân. Còn trong quan hệ vợ chồng, đó chính là biểu hiện của tính gia trưởng, độc đoán.
Trên thực tế, trong những gia đình có người cố chấp, người còn lại thường tránh xung đột bằng cách lẳng lặng làm theo ý người kia cho xong chuyện. Tuy nhiên, theo chị Phương Thùy, nội trợ, ngụ tại phường 2, Tân Bình, đó chỉ là cách giữ yên lặng giữa bãi mìn nổ chậm chứ không làm cho “mìn” vĩnh viễn mất tác dụng. Do vậy, không khí gia đình chỉ ngày càng nặng nề hơn chứ không yên ổn được, sớm muộn gì cũng bùng nổ".
Chi Thùy kể, do hoàn cảnh nên chị “rổ rá cạp lại” với anh Hồ Dũng, chủ một cơ sở khoan giếng. Anh Dũng đi làm suốt ngày, chị chỉ ở nhà chăm sóc con cái. Thế nhưng, hai con của chị cộng với đứa con chồng đã thành một thế giới trẻ con phức tạp hơn chị nghĩ rất nhiều.
Chiều theo con mình thì sợ câu “mấy đời bánh đúc có xương” còn chiều theo con chồng thì con mình giận dỗi: “trời mưa bong bóng phập phồng...” . Mà thằng bé con anh lại quá “chảnh” với vị thế: “con cầu tự, cháu nối dõi, bố làm ra tiền, muốn gì được nấy từ khi mẹ mất” nên trong mắt nó, hai con chị chẳng là cái đinh gì.
[external_link offset=2]Chị Thùy không ghét bỏ gì con chồng nhưng thằng bé có nhiều tính xấu, nếu không uốn nắn kịp thời sẽ hư. Vì thế mỗi khi thuận lợi, chị đều tranh thủ đem vấn đề “con anh con em” để thăm dò ý kiến của chồng. Những lúc ấy anh lại bảo: “Từ nhỏ nó quen như vậy rồi, rằng chiều một chút, có chết ai đâu?". Chị bị chồng chưa hiểu sâu xa vấn đề, nói thêm mấy lời thì anh gạt ngang: “Không chịu được thì mình chia tay”.
Chị Thùy tâm sự: "Những khi như vậy tôi không nói nữa thì anh vui ra mặt. Nhưng anh không biết sự cực đoan, cố chấp của anh đang ngày càng tích tụ và ngấm dần trong sự im lặng của tôi. Ba năm chung sống, sự im lặng khó chịu đó đã bùng nổ một cách dữ dội. Chúng tôi chấm dứt cuộc sống chung một cách nặng nề, mà lẽ ra kết cục đã không thể đi đến đó nếu tôi cương quyết phân tích đúng sai với anh ngay từ đầu”.
Ngày updating, trong buổi tiệc mừng 50 năm ngày cưới của mình, bà Phương Diệp, giáo viên nghỉ hưu, ngụ phường 22, quận Bình Thạnh đã nhắc nhở con cháu: “Gia đình là môi trường dễ bộc lộ một cách trung thực tất cả khí chất, tính tình của các thành viên. Đặc biệt là trong quan hệ vợ chồng, mối quan hệ vốn gần gũi đến mức người này biết rõ người kia có mấy chiếc nốt ruồi trên người, thì càng có nhiều cơ hội phơi bày, xào xáo, gút mắc...”.
Lẽ ra, biết lỗi thì nhận lỗi, thấy sai thì sửa sai, nhưng tâm lý phổ biến của người Việt Nam mình là nói lời cảm ơn thì dễ hơn lời xin lỗi. Khi biết mình sai, nhiều người lại chọn cách im lặng để nhận lỗi thay vì nói ra.
Do vậy, khi đã hiểu người khác biết sai rồi thì đừng ép họ thừa nhận cái sai theo cách của mình. Nếu cứ cố chấp, buộc người kia mở lời xin lỗi mới chịu, thì không phải là sự khôn ngoan của người biết quý trọng hạnh phúc gia đình”. [external_footer]
