Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Thị Cẩm Vân - Bác sĩ sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Vân đã có kinh nghiệm 07 năm làm Bác sĩ nội trú và Bác sĩ điều trị Nhi - Sơ sinh tại Bệnh viện Trung Ương Huế và Bệnh viện Đại học Y Dược Huế. Thế mạnh của bác là điều trị các bệnh lý Nhi khoa về Hô hấp, Tiêu hóa, bệnh lý truyền nhiễm; chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh, hồi sức sơ sinh.
Trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi cần được chăm sóc với chế độ dinh dưỡng đặc biệt để đạt được cân nặng và chiều cao tối ưu, tăng trưởng và phát triển bình thường.
[external_link_head]Suy dinh dưỡng thấp còi là tình trạng trẻ có cân nặng và chiều cao tương ứng với độ tuổi thấp hơn cân nặng và chiều cao chuẩn. Suy dinh dưỡng thấp còi thường xảy ra với trẻ dưới 3 tuổi, do quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ không đạt yêu cầu chất lượng.
Trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi có nguy cơ cao khi trưởng thành sẽ có chiều cao thấp, với trẻ em gái còn có khả năng gặp khó khăn trong vấn đề sinh nở, nguy cơ đẻ con suy dinh dưỡng thấp còi cao.
Ảnh hưởng của suy dinh dưỡng thấp còi được chia theo nhiều độ tuổi, giai đoạn của trẻ:
- Giai đoạn bào thai: Trẻ bị suy dinh dưỡng ngay từ khi còn trong bụng mẹ có nguy cơ sinh nhẹ cân, chiều dài thấp. Nguy hiểm hơn là khả năng sinh non, ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của trẻ sau này.
- Giai đoạn từ 0 - 2 tuổi: Đây là tiền đề vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Chiều cao lúc 2 tuổi của trẻ bằng 1⁄2 chiều cao lúc trẻ trưởng thành. Vì thế, trẻ suy dinh dưỡng thấp còi giai đoạn này cần được chăm sóc cẩn thận.
- Giai đoạn tuổi tiền dậy thì và tuổi dậy thì: Trẻ em gái trước khi xuất hiện hành kinh và trẻ em trai trước 17 tuổi là thời gian trẻ phát triển chiều cao nhanh nhất. Nếu bị suy dinh dưỡng thấp còi giai đoạn này sẽ ảnh hưởng rất lớn tới chiều cao khi trưởng thành của trẻ.
Suy dinh dưỡng thấp còi gây ảnh hưởng lớn tới chiều cao của trẻ
[external_link offset=1]2.1. Giai đoạn bào thai
Trong thời gian mang thai, dinh dưỡng từ mẹ sẽ truyền sang con vì thế người mẹ cần bổ sung đầy đủ các dưỡng chất, các loại vitamin cần thiết cho cơ thể.
- Mẹ bầu cần uống sắt, acid folic trong suốt thai kỳ.
- Những mẹ bầu thiếu canxi cần uống thêm viên canxi để cung cấp đủ canxi cho thai nhi.
- Bổ sung đầy đủ năng lượng, protein trong bữa ăn hàng ngày.
- Ăn nhiều ngũ cốc, tôm, cua, các chế phẩm từ sữa,... để bổ sung canxi.
- Dùng muối i-ốt để chế biến thức ăn cho mẹ.
- Sau khi sinh, trẻ cần được bú trong vòng 1 giờ đầu tiên.
- Cho trẻ bú mẹ trong 6 tháng đầu.
- Nên cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng hoặc lâu hơn nếu có thể.
- Trong thời gian cho con bú, người mẹ cần tiếp tục ăn uống đầy đủ, uống các loại vitamin, sắt, canxi,...
2.2. Giai đoạn trẻ từ 0 - 2 tuổi
- Trẻ bị suy dinh dưỡng giai đoạn từ 0 - 2 tuổi nên cho bú sữa mẹ để tăng sức đề kháng.
- Khi trẻ được 5 - 6 tháng tuổi, bắt đầu cho trẻ ăn dặm.
- Tăng lượng thức ăn và số bữa ăn theo độ tuổi của trẻ: Trẻ từ 5 - 6 tháng tuổi ăn 1 bữa bột loãng/ngày. Trẻ từ 7 - 9 tháng tuổi ăn từ 2 - 3 bữa cháo/ngày. Trẻ từ 10 - 12 tháng tuổi ăn 3 - 4 bữa cháo/ngày. Trẻ trên 1 tuổi nên ăn 4 bữa/ngày.
- Ngoài các bữa ăn cần duy trì lượng sữa hàng ngày cho trẻ.
- Một bữa ăn của trẻ nên đầy các nhóm dầu mỡ, đạm động vật, rau củ, tinh bột,...
- Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu canxi như: Tôm, cua, đậu,...
- Bổ sung vitamin A cho trẻ nếu cần thiết.
- Bổ sung kẽm dự phòng.
2.3. Giai đoạn tuổi tiền dậy thì và dậy thì
Nhu cầu năng lượng của trẻ ở giai đoạn này phụ thuộc vào từng độ tuổi nhất định và phân theo giới tính. Trung bình, trẻ em nữ cần updatingkcal/ngày, còn trẻ em nam cần updatingkcal/ngày. Trẻ cần được ăn đủ 3 bữa/ngày. Mỗi bữa ăn cần có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết như:
Đạm động vật và đạm thực vật: Đạm là nguồn cung cấp protein vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Đạm hỗ trợ tạo cấu trúc tế bào, tạo nội tiết tố và tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Trẻ em nam cần 50 - 70g protein/ngày.
- Trẻ em gái cần 50 - 60g/protein/ngày.
Đạm động vật từ: Thịt, tôm, cua, cá, trứng,...
Đạm động vật từ: Đậu nành, lạc, giá đỗ,... Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng cần đa dạng các loại thực phẩm
Chất béo: Chất béo là dưỡng chất quan trọng, cần thiết cho quá trình tiêu hóa của trẻ. Chất béo giúp hòa tan các loại vitamin A, vitamin E, vitamin D,... Ngoài ra, chất béo còn là nguồn năng lượng dồi dào giúp trẻ phát triển thể lực. Cần cân bằng chất béo từ động vật và chất béo từ thực vật trong khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ.
Sắt: Cho trẻ ăn nhiều thực phẩm có chứa sắt như: Tiết, gan, thịt bò, trứng, tim,... Cho trẻ uống thêm viên sắt hoặc sắt dạng nước để bổ sung lượng sắt cần thiết.
[external_link offset=2]Canxi: Canxi vô cùng quan trọng cho sự phát triển chiều cao của trẻ. Giai đoạn này, trẻ cần được bổ sung đầy đủ canxi để đáp ứng nhu cầu phát triển chiều cao và giúp xương, răng vững chắc. Trung bình trẻ cần 1000mg canxi/ngày. Nguồn thực phẩm bổ sung canxi dồi dào gồm: Sữa, các chế phẩm từ sữa, tôm, cua,...
Vitamin A: Vitamin A có nhiều trong các loại rau xanh và các loại củ quả màu vàng hoặc đỏ như: Gấc, đu đủ, cà rốt,... Ngoài ra, vitamin A còn có trong gan, trứng, sữa,...
Vitamin D: Các thực phẩm chứa nhiều vitamin D như: Sữa, phô mai, sữa chua,tôm, cua, cá, các loại hải sản,...
Kẽm: Kẽm rất quan trọng trong quá trình tăng trưởng chiều cao và cân nặng của trẻ. Trẻ bị thiếu kẽm có thể biếng ăn, ảnh hưởng sự chuyển hóa của các tế bào vị giác. Nên cho trẻ ăn nhiều tôm đồng, hàu, sò, gan, sữa, trứng, thịt bò, lạc, hạt điều, hạnh nhân...
Vitamin C: Vitamin giúp trẻ hấp thụ tốt sắt, canxi và axit folic. Vitamin C còn giúp trẻ tăng cường sức đề khác, giải nhiệt cơ thể, kích thích tạo dịch mật. Cho trẻ ăn nhiều rau xanh, các loại hoa quả để bổ sung vitamin C và các loại khoáng chất cần thiết.
Để phòng chống và cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ, cha mẹ nên bổ sung các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất cho con. Đồng thời, các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể cũng có thể áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt. Vì vậy, cha mẹ phải thực sự kiên trì đồng hành cùng con và thường xuyên truy cập website vinmec.com để cập nhật những thông tin chăm sóc cho bé hữu ích nhé.[external_footer]
