Đảng bộ Hà Nội là một trong những đảng bộ được thành lập từ rất sớm -tháng 6/1930, ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, ngày 0888672676. Trải qua 85 năm xây dựng và lớn mạnh không ngừng, Đảng bộ và nhân dân Hà Nội luôn nhớ đến các bậc tiền bối đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng, trong đó, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ, Bí thư đầu tiên của Đảng bộ, là một cán bộ ưu tú của Đảng.
Đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ là Bí thư chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội. Cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí tuy không dài (từ năm 1926 đến năm 1939) nhưng luôn gắn liền với những sự kiện sôi động trước và ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, và là người có nhiều đóng góp to lớn vào việc tổ chức, xây dựng Đảng bộ Hà Nội từ buổi đầu sau ngày thành lập.
[external_link_head]Nguyễn Ngọc Vũ vốn người quê gốc ở huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, mảnh đất đã sinh ra Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, những chiến sĩ cách mạng kiên cường, người lãnh đạo xuất sắc của Đảng ta. Đầu thế kỷ XX, các cụ thân sinh ra Hà Nội lập nghiệp, và năm 1908, đồng chí đã cất tiếng khóc chào đời trên phố Khâm Thiên,
Tháng 6/1929, Đông Dương Cộng sản Đảng thành lập, liền sau đó, Thành bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Hà Nội được tổ chức. 25 hội viên thanh niên hăng hái nhất được chọn lọc đưa vào Đảng đợt đầu, trong đó có: Nguyễn Ngọc Vũ, Trần Quang Tặng, Nguyễn Văn Phúc, Đặng Xuân Khu... Nguyễn Ngọc Vũ được chỉ định làm uỷ viên Xứ uỷ Bắc kỳ kiêm uỷ viên Thành bộ Hà Nội.
Ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, ngay sau đó, ngày 17/3/1930, Thành uỷ lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam thành phố Hà Nội được tổ chức, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ được cử vào Ban Chấp hành Lâm thời Thành uỷ. Tháng 6/1930, Trung ương kiện toàn lại Thành uỷ và quyết định đồng chí làm Bí thư chính thức.
Phố Hàng Thiếc, Hà Nội – nơi Thành ủy Lâm thời Hà Nội thành lập tháng 3-1930.
Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội là một sự kiện lịch sử có ý nghĩa quan trọng đối với phong trào cách mạng của nhân dân Thủ đô; nó gắn bó chặt chẽ và là kết quả trực tiếp của phong trào yêu nước và phong trào công nhân ở Hà Nội trong những năm sôi sục của cuộc vận động thành lập Đảng, biểu hiện sự lớn mạnh của phong trào cách mạng và đánh dấu thời kỳ đấu tranh mới của Hà Nội - thời kỳ có sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng Cộng sản.
[external_link offset=1]Vừa mới ra đời Đảng bộ Hà Nội đã đứng trước một thực tế: ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế (0888672676) làm cho đời sống các tầng lớp nhân dân ngày càng khó khăn. Phong trào đấu tranh của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng lên mạnh làm cho địch tăng cường đàn áp dữ dội. Không khí khủng bố trắng bao trùm khắp cả nước đã tác động mạnh phong trào cách mạng và tổ chức Đảng Cộng sản ở Hà Nội.
Trước tình hình đó, để thực hiện chủ trương của Trung ương và Xứ uỷ Bắc kỳ về việc đẩy mạnh đấu tranh, củng cố phát triển tổ chức, chống khủng bố của quân thù và hưởng ứng phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh, trên cương vị là Bí thư Thành uỷ, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ đã cùng với Thành uỷ tập trung cố gắng vào công tác vận động quần chúng công nhân, nông dân và các giới trong thành phố. Ngoài việc lãnh đạo chung, đồng chí còn phụ trách công tác vận động nông dân và đặc trách công tác vận động quần chúng trong giới bồi bếp.
Ngôi nhà của đồng chí ở phố Khâm Thiên trở thành một trong những nơi làm việc của Thành uỷ, in truyền đơn, tài liệu bí mật của Đảng bộ. Các cụ thân sinh của đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ là những người yêu nước, giác ngộ cách mạng. Theo đồng chí Nguyễn Tuấn Thức, người hoạt động cùng với đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ thì mỗi khi Nguyễn Ngọc Vũ làm việc, in tài liệu bí mật, bố mẹ anh thường trực tiếp canh gác, bảo vệ. Nguyễn Ngọc Vũ tính tình điềm đạm, chín chắn, sức khoẻ yếu, anh hay bị ho, sốt luôn nhưng rất miệt mài say sưa với công việc. Từ khi nhận trách nhiệm Bí thư Thành uỷ anh càng làm việc với tình thần không biết mệt mỏi, ngày đêm lo lắng gây dựng cơ sở, tổ chức phong trào.
Năm 1930, mặc dù bị địch khủng bố mạnh nhưng dưới sự chỉ đạo của Thành uỷ và sự hoạt động tích cực của những đảng viên cộng sản, tổ chức Đảng vẫn được mở rộng.
Trong nội thành, các cơ sở Đảng được thành lập ở: ga Hàng Cỏ, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm, Sở Xe điện, Nhà máy Điện, Nước, Bia, Nước đá, xưởng sửa chữa ô tô A-vi-a, hãng ô tô (Stai), một số nhà in: Trung Bắc, Lê Cường, Taupin (Tô-panh) v.v... Tháng 5/1930 ở Đông Phù (Thanh Trì), có chi bộ cộng sản do đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ trực tiếp chỉ đạo xây dựng và công nhận. Các tổ chức quần chúng: công nhân, nông dân, thanh niên được xây dựng và phát triển.
Cũng trong năm 1930, dưới sự chỉ đạo của Thành uỷ do đồng chí đứng đầu, nhiều cuộc đấu tranh của công nhân và nhân dân lao động Hà Nội đã diễn ra sôi nổi: Chị em tiểu thương chợ Đồng Xuân có tổ chức chỉ đạo của Thành ủy đã đấu tranh đòi giảm thuế, chống dồn chỗ ngồi, chống đàn áp (ngày 24/4/1930); công nhân bán vé xe điện đình công đòi chủ không được đánh đập, cúp phạt (tháng 4/1930). Truyền đơn được rải trên các đường phố với khẩu hiệu: tăng tiền lương, giảm giờ làm, bỏ đánh đập, giảm sưu, hoãn thuế cho nông dân... nhân ngày Quốc tế Lao động 1/5/1930...
Truyền đơn của Đảng Cộng sản Việt Nam đòi bãi bỏ chế độ hà khắc của thực dân Pháp, năm 1930. (Ảnh chụp HV)
Truyền đơn in nội dung khẩu hiệu đấu tranh của Đảng Cộng sản Việt Nam nhân kỷ niệm ngày 1/5/1930. (Ảnh chụp HV)
Tháng 10, Thành uỷ tổ chức tuyên truyền xung phong ủng hộ Xô Viết-Nghệ Tĩnh ở phố Sinh Từ (nay là phố Nguyễn Khuyến). Cuộc diễn thuyết biến hành cuộc biểu tình công khai, thể hiện lòng yêu nước, theo Đảng làm cách mạng của quần chúng. Lần đầu tiên, nhân dân được thấy tận mắt và vô cùng khâm phục một nữ cộng sản can đảm diễn thuyết giữa ban ngày. Đó là đồng chí Nguyễn Thị Nhâm, cán bộ của tổ Tuyên truyền xung phong của Thành ủy Hà Nội
[external_link offset=2]Đầu tháng 11, Toàn quyền Hà Lan ở In-đô-nê-xi-a sang Hà Nội để cùng với toàn quyền Pháp ở Đông Dương bàn lập liên minh chống phong trào giải phóng dân tộc của các nước thuộc địa ở Đông - Nam châu Á. Chấp hành chỉ thị của Trung ương, Thành uỷ đã lãnh đạo nhân dân đấu tranh phá cuộc đón tiếp này. Hai tổ xung kích của thanh niên đã bố trí đốt hai cổng chào do bọn thực dân Pháp dựng lên ở ngã tư Tràng Thi - Lê Thái Tổ và ga Hàng Cỏ... Sự kiện trên làm sôi động dư luận thành phố, vang cả tới nước Pháp.
Từ cuối năm 1930 trở đi, thực dân Pháp càng đẩy mạnh khủng bố cách mạng, nhiều đồng chí lãnh đạo của Trung ương, Xứ uỷ Bắc kỳ lần lượt bị bắt: Trần Phú, Trần Văn Lan, Nguyễn Đức Cảnh, Lê Duẩn, Khuất Duy Tiến... Ở Hà Nội, Pháp lập toà đại hình, mở rộng nhà tù, dùng bọn phản động chui vào nội bộ Đảng, chống phá Đảng từ bên trong... Đối với Đảng bộ Hà Nội, chỉ trong 6 tháng cuối năm 1930, ba lần đồng chí Trần Văn Lan (tức Giáp) Thường vụ Trung ương Đảng, trực tiếp phụ trách phong trào Hà Nội phải lập lại Thành uỷ. Nhiều đồng chí lãnh đạo Thành uỷ, nhiều đảng viên và quần chúng trung kiên bị bắt: Lê Đình Tuyển, Đặng Xuân Khu, Trần Quý Kiên (Đinh Xuân Nhạ), Giang Đức Cường, Hoàng Ngọc Bảo... Ngày 6/12/1930, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ cũng bị địch bắt.
Biết đồng chí là Bí thư Thành uỷ, kẻ thù đã tra tấn hết sức dã man. Dưới đòn thù ác hiểm, Nguyễn Ngọc Vũ đã chết đi, sống lại nhiều lần nhưng vẫn một lòng một dạ giữ vững khí tiết của người cộng sản.
Ngày 28/9/1931, tại Hà Nội, Hội đồng đề hình của thực dân Pháp đã mở phiên toà xử án 17 tù cộng sản trong đó có các đồng chí: Nguyễn Ngọc Vũ, Đặng Xuân Khu, Trần Tích Chu, Trần Thị Thọ, Ngô Huy Tăng, Giang Đức Cường, Hoàng Ngọc Bảo, Chu Văn Nguyên, Nguyễn Như Tiếp, Nguyễn Đình Hang, Nguyễn Đức Thụy, Lê Đình Thảo, Nguyễn Văn Huynh, Trần Phú Thọ...
Nguyễn Ngọc Vũ bị kết án 20 năm tù khổ sai. Với chế độ nhà tù khắc nghiệt và bị tra tấn hết sức dã man, đầu năm 1932, đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ đã hy sinh tại nhà tù Hoả Lò, Hà Nội, lúc vừa tròn 24 tuổi.
Hiện nay, phần mộ của đồng chí được đưa về an táng tại nghĩa trang Mai Dịch. Đồng chí đời đời yên nghỉ trong lòng Đảng bộ và nhân dân Hà Nội./.
Kim Thanh
Nguồn:
-Những chiến sĩ cộng sản ưu tú và cơ sở cách mạng Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương chỉ đạo biên soạn và xuất bản. NXB Hà Nội; H, 2006.[external_footer]
){kind=link}